Cel pracy Artykuł prezentuje opisywaną w literaturze przedmiotu nerwicę eklezjogenną oraz trudności na jakie natrafiają psychoterapeuci w pracy z pacjentami religijnymi. W odróżnieniu od dotychczasowych i nielicznych opracowań tego tematu Autor zwraca uwagę na konieczność uwzględnienia różnicy pomiędzy sumieniem a superego dla skuteczności takiej terapii Metoda Artykuł skupia się na przedstawieniu teoretycznych przesłanek za rozróżnieniem sumienia od superego, nie tylko w ujęciu interdyscyplinarnym (teologia, filozofia i psychologia, ale również w obrębie współczesnej psychoanalizy oraz na analize przypadków klinicznych pokazujących skuteczne i nieskuteczne strategie pracy z nerwicą eklezjogenną w przypadku konfliktu normy sekuologicznej z teologiczną. W artykule zostaną przedstawione fenomenologiczne kryteria różnicujące sumienie od superego w kontekście pracy klinicznej. Wnioski Skuteczna praca z nerwicą eklezjogenną musi odróżniać nie tylko analizę konfliktu od jego systemu obronnego i strukturę obrazu Boga, ale również konflikt między sumieniem a superego oraz cechować się bardziej zróżnicowanym podejście do poczucia winy.