ARTICLE
Co to jest prawda?
Więcej
Ukryj
1
Instytut Matematyczny PAN
Data nadesłania: 02-01-2014
Data ostatniej rewizji: 24-03-2014
Data akceptacji: 25-03-2014
Data publikacji: 03-09-2014
Psychoter 2014;170(3):5-14
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Ten artykuł wpisuje się w dyskusję na temat wpływu postmodernizmu na psychoterapię. Patrzymy na pojęcie prawdy od strony logiki matematycznej. Z logicznego punktu widzenia prawda jest pojęciem bardzo delikatnym. Nieostrożne posługiwanie się tym pojęciem prowadzi do sprzeczności. Okazuje się, że aby móc bez sprzeczności używać pojęcia prawdy, trzeba jasno odróżnić sąd (przekonanie) o rzeczywistości od samej rzeczywistości. Prawda jest zgodnością opisu z rzeczywistością, a więc jest wzajemną relacją między opisem rzeczywistości, a nią samą. W psychologii i psychoterapii pojęcie prawdy, jako adekwatności naszego postrzegania siebie i innych ludzi odgrywa bardzo ważną rolę. Jeśli psychika człowieka kieruje się wewnętrzną logiką, to nie jest wykluczone, że odnoszą się do niej podobne prawa dotyczące pojęcia prawdy i podobne kłopoty związane z tym pojęciem, które napotykamy w logice matematycznej. W logice matematycznej głęboki kłopot pojawia się w kwestii prawdy o sobie samym. A przecież z tym właśnie mamy do czynienia w psychoterapii: pacjent poznaje samego siebie. Okazuje się jest potrzebne jakieś intra-psychiczne rozdzielenie ról, na podmiot poznający i przedmiot poznania. Psychoanaliza radzi sobie w tej mierze pojęciem „ego obserwującego”, które bada własną psychikę. Ale, w świetle logiki, jesteśmy tu na bardzo delikatnym gruncie i blisko sprzeczności. Być może dochodzimy tu do granicy możliwej stosowalności pojęcia prawdy. To się wyraża na przykład trudnością ze stosowaniem pojęcia prawdy do uczuć przeniesieniowych: są one prawdziwe czy nie?